Türkiye’nin turizmdeki en kıymetli tanıtım görsellerinden Apollon Tapınağı, dünyanın en çok turist çeken noktalarından biri olarak dikkat çekiyor. Side’de yürütülen hafriyat ve onarım çalışmalarında Apollon Tapınağı’nın yanındaki Athena Tapınağı da yüzyıllar öncesinde olduğu üzere tekrar hayat buluyor.
Milattan Evvel 7’nci yüzyıla tarihlenen ve Pamfilya’nın en değerli liman kenti olan yarımada biçimindeki Side’de, Antalya Rölöve ve Anıtlar Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülen onarım çalışmalarında, Athena Tapınağı’nın kazılarında ortaya çıkarılan tarihi sütunların onarımında sona yaklaşıldı.
‘ÇELİK KASNAKLARLA GÜÇLENDİRİLDİ’
Rölöve ve Anıtlar Bölge Müdürü Veysel Akın, Athena Tapınağı’nda 2023 yılında başlayan onarım çalışmalarının yakın bir müddette tamamlanacağını belirterek, “Restorasyon başında yalnızca 1 sütun ayaktaydı. O da sütun başlığı dahi yoktu. Sonrasında şu anki mevcut toplamda 20 sütun ayağa kaldırıldı. Kuzeydoğu kısmında 4 adet ayağa kaldırıldı. Sütun başlıkları ve sonrasında bütün mimari elemanları ayağa kaldırıldı. Bunları ayağa kaldırmak için çelik kasnaklarla sütunlar statik manada güçlendirildi” diye konuştu.
GELECEĞE MİRAS PROJESİ
Diğer mimari elemanların Athena Tapınağı’na ilişkin olduğunun daha evvelce belgelendiğini, Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanmış projeye de işlendiğini lisana getiren Veysel Akın, “Biz de bu doğrultuda Athena Tapınağı’na ilişkin olduğu tespit edilmiş sütunları ayağa kaldırarak onarım çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Doğu cephesinde özgün mermer basamaklar hafriyat sırasında devam eden çalışmalarda tespit edildi.
Bu doğrultuda eksik kalan mermer basamakların yerine mermer tozu ve harçla imitasyon tamamlamalar da yapıldı. Şimdilik onarım çalışmalarımızı kısa bir müddette tamamlamayı ve sonrasında bakanlığımızın kıymetli bir projesi olan Geleceğe Miras Projesi kapsamında aydınlatarak gece müzeciliğine hazır hale getirmeyi planlıyoruz” dedi.
ATHENA VE APOLLON’DAN İBARET DEĞİL
Apollon ve Athena tapınaklarının bulunduğu alanın Liman Kutsal Alanı olarak isimlendirildiğini belirten Side Antik Kenti Hafriyat Lideri Prof. Dr. Feriştah Alanyalı ise “Burada son yıllarda yapılan araştırmalar, buranın yalnızca Athena ve Apollon tapınağından ibaret olmadığını, limanın çabucak yanında öbür kült alanları da içine alan büyük bir kutsal alan olduğunu bizlere gösterdi.
O yüzden son yıllarda bölgeye tapınaklar alanı ya da liman kutsal alanı ismini veriyoruz. Alanda birinci çalışmalar, 1947 yılında Arif Müfid Mansel tarafından yapılan kazılarla başlatılsa da son yıllarda bilhassa 2023 yılından itibaren bakanlığımızın büyük takviyesiyle Geleceğe Miras Projesi kapsamında Side’de çalışılan hafriyat ve onarım çalışmaları yürütülen en kıymetli alanlardan biri” diye konuştu.
APOLLON TAPINAĞI PROJESİ İÇİN DE HAZIRLIK
Athena Tapınağı’nda onarım çalışmalarının süratle devam ettiğini belirten Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, “Hatta sona yaklaştığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Birebir halde Apollon Tapınağı’nın projeleri de bakanlığımız tarafından hazırlatılıyor. Çok yakın bir tarihte orada da onarım çalışmalarına başlanacak.
Aslında alandaki onarım, müdafaa ve tamirat çalışmaları 2009-2010 yıllarından evvel bazilika ve etrafında başladı. Fakat Athena Tapınağı için şimdi bu türlü bir şey yoktu. Athena Tapınağı onarım çalışmaları 2023 yılından itibaren büyük sürat kazandı. Kısa müddette çok titiz ve çok kıymetli bir çalışma gerçekleştirilmiş oldu” dedi.
SÜTUNLARIN TAMAMI ÖZGÜN ESERLER
Restorasyondaki sütunların büsbütün tarihi, orjinal kesimler olduğunu tabir eden Prof. Dr. Alanyalı, şu bilgileri verdi:
“Tapınaklar bölgesine bilhassa 19’uncu yüzyılın sonunda taş ocağında çalışmak için gelenler, uzun müddet buradaki taşları bir ocağın içine atarak kireç elde etmişler ve o kireç yapılarda kullanılmış. Hasebiyle her iki tapınağın modüllerinin büyük kısmı bugün elimizde değil. Fakat Athena Tapınağı’nda yürütülen bütün çalışmalarda daima orjinal kesimlerin kullanımı temel alındı.
Elimizdeki mevcut modüllerin hepsi kullanıldı. Bu çalışmalar tamamlandıktan sonra Athena Tapınağı için diğer bir onarım çalışmasından bahsetmek güç. Zira elimizde kullanılabilecek tapınağa ilişkin bütün kesimler, bu onarım çalışmaları kapsamında değerlendirildi.”
TURİSTİK PAHASI ÇOK YÜKSEK BİR ALAN
Apollon ve Athena tapınaklarının bulunduğu yerin turistik kıymeti çok yüksek bir alan olduğuna da işaret eden Prof. Dr. Alanyalı, “Bildiğiniz üzere Türkiye’nin tanıtımında en çok kullanılan görsellerden biri, Apollon Tapınağı’na ilişkin görsellerdir. Side’ye gelenlerin de birinci görmek istedikleri noktalardan biri burası. Münasebetiyle burada her saatte çok ziyaretçi var.
Ama alanda uzun vakittir büyük projeler gerçekleştirilememişti. 2023 yılında büyük bir dayanakla projelerin başlatılması ve sonuna gelinmiş olması yalnızca bizler için değil, ziyaretçiler için de çok sevindirici. Onarım çalışmaları kısa müddette tamamlanacak ve çok yakın bir tarihte etraf düzenleme projesi kapsamında Athena Tapınağı aydınlatılacak ve ziyarete açılacak” dedi.