KASTAMONU – Türkiye’nin en kritik seçimlerinden birine günler kala seçim havası tüm kentlerde hissedilmeye başlandı. Seçimin sokak sokak, cadde cadde en ağır hissedildiği kentlerden birisi de Kastamonu. Meclis’e üç milletvekili gönderen kentte 4 siyasi partinin 4 argümanlı adayı var.
‘BU KASTAMONULULAR NİÇİN BU TÜRLÜ?’
Kastamonuluların seçime dair beklentilerini ve öngörülerini kayda geçirmek üzere kente gidişimiz, Kendine Muhabir Youtube kanalının yaptığı ve toplumsal medyada gündem olan sokak röportajının ertesine denk geldi. Kelam konusu sokak röportajından seçilen kısa bir görüntü, Twitter’da neredeyse 3 buçuk milyon kişi tarafından izlendi. Görüntüde mikrofon uzatılan Kastamonulular, muhabir Hasan Köksoy’un, “Sizin cumhurbaşkanı adayınız kim” sorusunu cevapsız bırakıyordu. Cevap alamamaktan duyduğu memnuniyetsizliği röportaj sırasında lisana getiren, tutumlarıyla da muhakkak eden Köksoy, görüntünün bir yerinde de “Bu Kastamonulular niçin böyle” diye soruyordu. Röportaj için Kendine Muhabir hesabının toplumsal medya hesabında yapılan paylaşımda da kinaye dolu bir biçimde, “Çok nazik ve kibar Kastamonu halkı eşsiz tavrıyla muhabirimizi adeta büyüledi” tabiri kullanıldı.
Bu sokak röportajı etrafındaki tartışma devam ederken, ‘aynı durumla karşılaşır mıyız’ tedirginliğiyle gittiğimiz Kastamonu’da Kendine Muhabir’in bilakis son derece rahat çalıştık. Tahminen de görüntü kaydı almadığımızdan Kastamonulularla daha rahat sohbet etme imkanı bulduk ve seçimi konuştuk.
MECLİS ARİTMETİĞİ 2-1’DEN 1-1-1’E DÖNER Mİ?
Kastamonu, Meclis’te 3 milletvekili ile temsil ediliyor. Şu anda bu üç milletvekilinin ikisi AK Partili, biri CHP’li.
14 Mayıs seçiminde Cumhur İttifakı da Millet İttifakı da ortak listeyi tercih etmedi. AK Parti, CHP, MHP ve DÜZGÜN Parti’nin başka farklı adayları var ve bu durum kentte seçim heyecanını artırmış görünüyor. Kentte herkes ince hesaplar yapıyor, varsayımların gerisi arkası kesilmiyor.
Seçmene göre 4 siyasi parti de argümanlı. Pek çok Kastamonulu, kentin 3 milletvekilinin bu kez 3 parti ortasında eşit dağılacağını, 2-1 olarak tarifledikleri mevcut Meclis tablosunun 1-1-1 olarak değişebileceğini söylüyor. Büyük çoğunluk bu üç partinin AK Parti, CHP ve MHP olacağı görüşünde.
Bu görüşte olan bir Kastamonulu, “Şimdiki milletvekillerinden CHP’li olan seviliyor. AK Parti’nin milletvekillerini pek görmedik. Fakat AK Parti’nin burada oyu var. Ne olursa olsun bir milletvekili çıkarır. Üçüncüyü de MHP alır” diyor.
1-1-1 aritmetiğinin gerçekleşeceğine inanan ve kentte esnaflık yapan bir diğer Kastamonulu da “CHP’nin adayı zati milletvekili. Bence tekrar seçilir. Üçüncüyü de MHP alır. Kastamonu’da MHP güçlüdür” diye konuşuyor.
İYİ Partili olduğunu söz eden bir öbür Kastamonuluya nazaran ise üçüncü milletvekilliğini MHP değil İYİ Parti alacak. Geçmişte MHP’ye oy veren Kastamonuluların Sinan Ateş cinayetinin aydınlatılmaması, ekonomik kriz üzere sebeplerle iktidara reaksiyonlu olduğunu anlatan Kastamonulu seçmen, “MHP bu seçimde vekil çıkaramayacak. MHP’den ÂLÂ Parti’ye kayış var. Üçüncü vekil UYGUN Partili olur” değerlendirmesini yapıyor.
‘SEÇİM SONUCUNUN EN MEÇHUL OLDUĞU KENT’
Kentte mahallî gazetecilik yapan bir Kastamonulu, milletvekili dağılımında büyük bir öngörülemezlik olduğunu söylüyor ve ekliyor, “Kastamonu Türkiye’de seçimin sonucunun en meçhul olduğu kent. Evet, 1-1-1 olma ihtimali var lakin bana nazaran 2-1 olma ihtimali daha yüksek. 2-1 olursa o son bir milletvekili CHP de olabilir, MHP de olabilir. Her şey seçime kadarki aday performansına bağlı” sözlerini kullanıyor.
2 KOLTUK İÇİN 4 ADAY YARIŞIYOR
Kastamonu’da siyasi partiler kadar aday profilinin de belirleyici olduğunu belirten gazeteci, uzun yıllar sonra, 2018’de CHP’nin ittifak avantajıyla milletvekili çıkardığını anlatıyor. CHP’nin adayı mevcut milletvekili Hasan Baltacı’nın çok çalışkan olduğunu ve Kastamonuluların tümü tarafından sahiplenildiğini belirten gazeteci, CHP’nin oyunun artacağını düşünse de Kastamonulunun MHP’yi de sahiplenmekten vazgeçmeyeceğini vurguluyor ve ekliyor: “AK Parti’nin bir milletvekilliği garanti. İkinci ve üçüncü milletvekilliği için üç aday yarışıyor. AK Parti’nin ikinci sırası, CHP’nin birinci sırası ve MHP’nin birinci sırası. İYİ Parti de bu yarışta elbette lakin adayı çok güçlü değil, bu yüzden pek talihi olduğunu düşünmüyorum.”
KASTAMONU’DA KIYASIYA YARIŞ
Kastamonu’daki 4 siyasi partinin de bir biçimde argüman ortaya koyduğu bu tablo, kıyasıya bir seçim yarışını da beraberinde getiriyor. Kentin her yanında siyasi partilerin seçim araçları, müziklerini son ses açarak gezerken, başta MHP ve AK Parti olmak üzere partilerin bayrakları caddeleri kaplamış durumda. 4 partinin adaylarıysa köylerde, mahallelerde ayak basmadık yer bırakmıyor.
MHP ‘KAN MI KAYBEDİYOR?
Liderler de kentte mitingler düzenlemeye başladı. Geçtiğimiz hafta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun miting düzenlediği Kastamonu’da bizim bulunduğumuz gün de MHP’nin mitingi vardı. Son lokal seçimin kazananı, kentin her seçimde büyük teveccüh gösterdiği MHP, mitingde beklediği karşılığı alamadı. Bahçeli, kentin büyük sayılamayacak meydanını doldurmayan sakin bir kitleye hitap ederken İYİ Parti vilayet teşkilatının astığı Sinan Ateş pankartı ise ufak bir tansiyon yaşattı. Sinan Ateş Pankartı, birebir binada bulunan MHP vilayet binasından asılan daha büyük bir MHP bayrağı ile kapatıldı. Bunun üzerine İYİ Parti tıpkı pankartı bir üst kattaki Saadet Partisi Vilayet Başkanlığının penceresinden astı ve MHP bir öteki MHP bayrağı ile pankartı bir kere daha kapattı. Böylesi bir pankart gayreti eşliğinde yapılan MHP mitingi düşüncesiz bir halde sona erdi.
Kastamonulu bir seçmen, MHP’nin kentte çok sevildiğini lakin bu seçimde oylarının düşeceğini iddia ettiğini söylerken, “Sinan Ateş cinayetinde sessiz kaldılar. Belediye de onlarda ancak yanlışsız düzgün çalışmıyorlar. Kar yağdı yolları açamadılar. Çöpleri toplayamıyorlar. Bu sefer oyları düşecek. YETERLİ Parti’nin adayı il başkanı Ahmet Katar çok seviliyor. MHP’den DÜZGÜN Parti’ye kayış var” görüşünü iletiyor.
MHP’nin kentte kan kaybettiği görüşünü öteki Kastamonulular da lisana getirse de Kastamonulu MHP’lilerin sandığa gidince partisinden vazgeçmeyeceğini söyleyenler de yok değil. MHP, birinci sıra adayı olarak İl Başkanı Emin Çınar’ı gösterdi.
ÜLKÜ OCAKLARI’NDAN AKŞENER VE DEMİRTAŞ ZIDDI PANKARTLAR
MHP, Kastamonu’da kan kaybetse de seçimi kaybetmemek için son derece ağır bir çalışma yürütüyor. Kentin en merkezi yerlerinde İdeal Ocakları’nın hazırladığı Meral Akşener ve Selahattin Demirtaş aksisi pankartlar dikkat çekiyor. Cumhur İttifakı önderlerinin seçim konuşmalarının özeti niteliğindeki bu pankartlarda “Selahattin Demirtaş teröristtir” sözünün yanı sıra Akşener’e ve ÂLÂ Parti’nin İstanbul milletvekili adaylarından birine ithafen, “Şehit Fırat’ın katillerine burs veren İzsiz’i nasıl aday yaptın?” üzere sözler yer alıyor.
AK PARTİ’NİN 1’İ GARANTİ, 2’Yİ ZORLAR
Milletvekili dağılımında 1 Kasım 2015 seçimlerinde 3’te 3, 24 Haziran 2018 seçimlerinde 3’te 2 yapan AK Parti’nin bu seçimde 3’te 1 yapacağını düşünenler çoğunlukta. Pek çok Kastamonuluya nazaran aday gösterilen isimler güçlü değil ancak AK Parti’nin 1 milletvekilliği garanti.
AK Parti’nin mevcut milletvekillerinin ikisi üç devir kuralı gereği liste dışı kalırken birinci sırada bir periyot evvel Kastamonu milletvekilliği yapmış, eski vilayet liderlerinden Halil Uluay yer alıyor. İkinci sırada ise AK Parti Kastamonu İl Kadın Kolları Başkanı Fatma Serap Ekmekçi var. Ekmekçi ve ailesinin hem MHP hem de AK Parti tabanına hitap ettiğini söyleyen kimi Kastamonulular, bu itici güçle AK Parti’nin ikinci vekilliği zorlayabileceği yorumunu yapıyor.
‘CHP’Lİ BALTACI HER İŞİMİZİ HALLEDER’
CHP’nin birinci sıra adayı Hasan Baltacı ise CHP’nin şimdiki Kastamonu milletvekili. Kastamonulu mahallî gazeteciler, Baltacı’nın kentte çok sevildiğini, milletvekili olduğu periyotta kentin tüm sıkıntılarıyla yakından ilgilendiğini; bu durumun AK Partili ve MHP’li seçmen tarafından da fark edildiğini anlatıyor ve şunu söylüyor: “Baltacı’nın performansı CHP’nin oylarını olumlu etkileyecek. Kastamonu’da CHP oylarında artış olacak.”
Kentte taksi sürücülüğü yapan bir Kastamonulu da “Hasan Baltacı Kastamonuluların her sıkıntısını çözer. AK Partilisi de MHP’lisi de onu sever. Bu sene de kazanır” değerlendirmesini yapıyor.
‘ELİMİZ KILIÇDAROĞLU’NA GİTMEZ’
Kastamonu için milletvekilliği seçiminde heyecan yaratan böylesi bir yarış kelam konusuyken Cumhurbaşkanlığı seçiminde tablo çok daha net. Pek çok Kastamonulu kentin cumhurbaşkanı adayı tercihinin Cumhur İttifakı’nın adayı Recep Tayyip Erdoğan’dan yana olacağını söylüyor. Kentin ve ülkenin birçok problemine ve Erdoğan’la geçen 20’yi aşkın yıla karşın öbür bir adaya oy vermeyeceklerini belirten bir Kastamonulu, “Elimiz Kılıçdaroğlu’na gitmez” diyor. Neden diye sorduğumuzda, “Kılıçdaroğlu uygun adam, dürüst adam fakat Kastamonulu Reis’i seçer” yorumunu yapıyor.
‘İŞSİZLİK AZ ZİRA İŞ BULAMAYAN DURMUYOR’
Kastamonulular tüm Türkiye’de olduğu üzere Kastamonu’da da geçim kasveti olduğunu, bilhassa işsizliğin önemli bir sorun olduğunu anlatıyor. Oysa Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran Türkiye’de işsizliğin en düşük olduğu üç kentten biri Kastamonu. Bu bilgilerin gerçeği yansıtmadığını söyleyen Kastamonulular, iş imkanı bulamayan gençlerin kenti terk ettiğini anlatıyor. Kentte yalnızca emekli, memur ve öğrencilerin kaldığını belirten Kastamonulular, “Kastamonu da iş de yok, iş imkanı da yok. İş bulamayan göç ediyor. O yüzden de işsiz kalmıyor ve TÜİK de ona nazaran açıklıyor” diyor. Kentten göç köylerin nüfusunu da etkiliyor. O denli ki nüfusu 10’u bile bulmayan onlarca köy bulunuyor.
İSTANBUL’DA SİVASLILAR BİRİNCİ, KASTAMONULULAR İKİNCİ
Kentten göç öylesine ağır ki, TÜİK’in bilgilerinde İstanbul’da ikamet edenlerin kentlere nazaran oranına bakıldığında birinci sırada gelen Sivas’ı Kastamonu takip ediyor. Hatta İstanbul’da Kastamonu’dan daha çok Kastamonulu yaşıyor.
Pek çok Kastamonulu, kentte yatırımların azlığından, endüstrinin zayıflığından şikayet ederken göçün sebebinin de yatırım azlığı olduğunu söylüyor. Kastamonu’nun Cide, Safranbolu, Ilgaz üzere turistik açıdan büyük talih olarak nitelendirilen merkezlerinin de hak ettiği biçimde değerlendirilemediği yorumu yapılıyor.
2018’DE CUMHUR İTTİFAKI VE ERDOĞAN BİRİNCİ
Kastamonu’nun 2018 genel seçim sonuçlarına baktığımızda Cumhur İttifakı’nın üstünlüğü göze çarpıyor. Cumhur İttifakı’nın yüzde 72,31 oy aldığı Kastamonu’da Millet İttifakı oyların yüzde 25,81’ini aldı. AK Parti yüzde 52,23, MHP yüzde 20,08, CHP yüzde 15,55, İYİ Parti ise yüzde 9,32 oyla seçim yarışını tamamladı. HDP ise yüzde 1,13 oy aldı. 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimindeyse Kastamonu’da yüzde 52,59 ile ipi Erdoğan göğüsledi. Muharrem İnce ise oyların yüzde 30,64’ünü aldı.
SEÇİMİN MUKADDERATINI 25 BİNİN ÜZERİNDE YENİ SEÇMEN TAYİN EDECEK
2018 seçimlerinde tablo böyleydi. Pek çok siyaset bilimcinin lisana getirdiği üzere 2018’den bu yana Türkiye’de seçimin sonucunu etkileyecek pek çok değişiklik oldu. Kastamonu’da her kent üzere bu değişiklikleri yaşadı. Lakin bu kent için dikkat çeken kıymetli bir değişiklik de oy kullanacak seçmen sayısındaki bariz artış. Kentteki siyasi partilerin ilettiği bilgilere nazaran Kastamonu’da 25 binin üzerinde yeni seçmen var. Yani kentte seçimin mukadderatını 14 Mayıs’ta birinci kere oy kullanacak seçmenler belirleyecek.